Goed eten en bewegen voor en na een operatie
Goed eten en bewegen = gouden combinatie
In de periode rond een operatie is goed eten en bewegen extra belangrijk. Het is de gouden combinatie. Hierdoor herstelt u sneller en gaat u fitter naar huis.
Een operatie en het herstel hiervan kunnen een afbrekend effect hebben op de spieren, waardoor uw conditie achteruitgaat. U zal zich na de operatie waarschijnlijk slapper voelen en de dagelijkse bezigheden, zoals lopen, eten, aan- en uitkleden en boodschappen doen, zullen u dan meer moeite kosten. We weten dat goed eten en bewegen zowel voor als na de operatie ervoor zorgt dat dit verlies van u conditie zo klein mogelijk is.
Wat is goed bewegen?
In de Nederlandse beweegrichtlijnen staat hoeveel beweging nodig is voor een goede gezondheid, van jong tot oud.
Aangeraden wordt om 2,5 uur per week matig intensief te bewegen. Denk hierbij aan activiteiten die u hartslag en ademhaling verhogen zoals flink wandelen of traplopen. Het is belangrijk om dit op uw eigen niveau te doen.
Daarnaast is het wenselijk om twee keer per week aan spier en botversterkende activiteiten te doen. Dit zijn krachtoefeningen, maar ook sporten waarbij je moet rennen en springen, zoals hardlopen, voetbal of tennis of dagelijkse activiteiten zoals fietsen, wandelen en traplopen.
Beweegadviezen voor de periode voorafgaand aan de operatie
- Probeer overdag ieder uur even op te staan en een stukje te lopen (of maak passen op de plaats)
- Verleg uw grenzen; blijf wandelen en fietsen
- Ga sporten of fitnessen als dat kan
- Neem zo vaak mogelijk de trap
- Alle vormen van beweging zijn zinvol, zoals huishoudelijk werk of tuinieren. Ook als u nog niet zo goed kunt bewegen kunt u vanuit een stoel of zelfs op bed oefeningen doen.
Hoe eten?
U denkt misschien, ik ben ziek dus heb ik ook minder eten nodig? Dat is niet waar. Door ziekte worden spieren namelijk makkelijker afgebroken en minder goed opgebouwd. Om de spieren sterk te houden is het belangrijk dat u genoeg eiwitten eet.
Eiwitten zitten in dierlijke en plantaardige producten. Dierlijke producten met veel eiwit zijn vlees, vis, zuivel, kaas en eieren. Eiwitrijke plantaardige producten zijn noten, pinda’s, peulvruchten, sojaproducten, tahoe en tempeh. Tegenwoordig zijn er veel producten te koop waar de fabrikant extra eiwit aan toegevoegd heeft. U herkent deze producten bijvoorbeeld aan de tekst ‘Met extra eiwit’ of ‘high protein’ op het etiket.
Lichaamsbeweging stimuleert de opname van eiwitten in onze spieren. Met een eiwitrijke voeding heeft uw training dus meer resultaat.
Beter bewegen in het ziekenhuis
Tijdens uw opname in het ziekenhuis is het belangrijk zoveel mogelijk verlies van conditie te voorkomen. Daarom is tijdens uw opname bewegen en eten ook erg belangrijk. De meeste patiënten bewegen tijdens de opname in een ziekenhuis erg weinig en brengen gemiddeld 90% van de tijd liggend of zittend door. Weinig bewegen leidt tot verlies van belangrijke lichaamsfuncties zoals vermindering van concentratie, spierkracht en uithoudingsvermogen.
Probeer in het ziekenhuis dus ook zoveel mogelijk in beweging te blijven. Bewegen kunt u goed combineren met dagelijkse handelingen op de afdeling, zoals wassen en aankleden, televisie kijken of bezoek ontvangen.
Beweegadviezen tijdens de ziekenhuisopname
- Draag tijdens de opname zoveel mogelijk uw gewone kleding in plaats van uw pyjama.
- Trek schoenen of gympen aan in plaats van pantoffels.
- Probeer u zelf te wassen en aan te kleden. Ga als het lukt naar de badkamer.
- Heeft u geen verplichte bedrust? Probeer dan zo veel mogelijk aangekleed en uit bed te zijn.
- Eet en drink zoveel mogelijk aan tafel en niet in bed.
- Loop regelmatig een rondje over de afdeling of
- Loop samen met uw bezoek mee naar de liften om hen gedag te zeggen.
“anders gezond”
In periode van ziekte kunnen eetlust en smaak aangetast worden. Hierdoor is het niet altijd even makkelijk om met uw gebruikelijke voedingspatroon voldoende eiwit binnen te krijgen. De diëtist kan u hierbij ondersteunen. Soms krijgt u dan adviezen die ‘ongezond’ ogen zoals volle in plaats van magere producten, of het tijdelijk minder prioriteit geven aan groente en fruit. Deze adviezen zijn echter tijdelijk om ondervoeding te voorkomen en zodra u weer voldoende kan eten gelden de richtlijnen ‘goede voeding’ weer. Daarnaast kan het zijn dat u tijdelijk ondersteuning nodig heeft van medische voeding, zoals drinkvoeding of sondevoeding.
Na de operatie – bewegen
Het is vaak erg moeilijk om na de operatie, als u weer thuis bent, de dagelijkse activiteiten weer op te pakken en elke dag voldoende te eten. De fysiotherapeut en diëtist kunnen u na uw operatie hierin ondersteunen.
Het advies is om de eerste zes weken na de operatie géén buikspiertraining te doen en niet te zwemmen of fietsen. Na zes weken mag alles weer, maar probeer deze activiteiten rustig op te bouwen. Wandelen, hometrainer, traplopen en krachtoefeningen van de benen en armen zijn juist aan te raden om thuis te doen, zodat u uw kracht en conditie weer verbeterd. Waarschijnlijk is het niet meteen haalbaar om weer aan de beweegrichtlijn te voldoen.
Het eerste doel is om terug te komen op het niveau van voor de operatie. Als dit niet of moeilijk lukt, schakel dan de fysiotherapeut in. Er zijn in de regio fysiotherapeuten die gespecialiseerd zijn om het gebied van kanker. Via de zorgzoeker van Onconet kunt u kijken wat voor u de dichtstbijzijnde gespecialiseerde fysiotherapeut zit.
Na de operatie – eten
Na de operatie kunnen uw eetlust en smaak minder zijn, wat eten moeilijker kan maken. U kunt ook sneller een vol gevoel hebben.
Algemene adviezen na de operatie zijn:
- Als u minder zin in eten hebt, is het goed om elke 2 tot 3 uur iets te eten.
- Eet rustig en kauw goed, zodat het eten goed kan zakken en makkelijker verteerd wordt.
- Eet genoeg eiwit om het herstel van de wond en uw lichaam zo goed mogelijk te ondersteunen. En hou dit zeker tot 3 maanden na de operatie vol.
Er kunnen verschillende andere voedingsgerelateerde klachten optreden na de operatie. Daarover ontvangt u advies op maat en ondersteuning van de diëtist.
In deze video vertellen Marijke de Leeuwerk (fysiotherapeut Amsterdam UMC) en Suzanne ten Dam (diëtist Amsterdam UMC) meer over hoe u zo goed mogelijk in conditie blijft rond een operatie.
Ze hebben deze video opgenomen voor patienten met kanker maar de adviezen zijn ook bruikbaar bij een andere soort operatie.